Twee knippers uit lang vervlogen tijden
Twee kunstenaars die zich door hen laten inspireren
Twee voorbeelden van herwaardering van lokaal cultureel erfgoed
Eén hedendaagse ontmoeting waarin alles samenkomt
Stichting Culturele Activiteiten (SCAB) organiseert op Urk het project Jantje² (Jantje in kwadraat) omtrent het leven van de Urker en Zeeuwse Jantje de Knipper en hun hedendaagse navolging door kunstenaar Henk Kapitein en kunstenaar en singer/songwriter Tonnie Dieleman (Broeder Dieleman). Op vrijdagavond 9 september is in dat kader de expositie-opening, op zaterdag 10 september in de middag een symposium in het museum het Oude Raadhuis en in de avond een optreden van broeder Dieleman in Kerkje aan de Zee. Daarnaast wordt over deze thematiek een vierdelige podcast, gelanceerd, gemaakt door Bas Visscher en Jacob Oeverbeek.
Aanleiding
Knipkunst is een eeuwenoude kunstvorm die onder Nederlandse volkskunstenaars op verschillende momenten een opleving heeft gekend. Bijna gelijktijdig worden in Zeeland en op Urk twee Prentenknippers actief: in Zeeland is er de marskramer Jan Huijszoon (1798-1870) die tijdens zijn omzwervingen knipt voor voedsel en onderdak. Zo’n honderdzestig kilometer verderop neemt op het eiland Urk een andere Jan, Jan Visscher (1855-1938), naast zijn werk als visserman de schaar ter hand en maakt knipwerk in geheel eigen stijl. Beide Jannen vonden in hun besloten gemeenschappen de veiligheid en beschutting om hun werk te maken en hun talent te ontplooien.
Nu, anderhalve eeuw later, zijn de werelden waarin de twee Jannen leefden drastisch veranderd. Urk is eiland-af en ook het Zeeuwse landschap is door de strijd met het water getransformeerd. Het werk van beide Jannen lijkt weinig meer dan een herinnering uit lang vervlogen tijden, pure nostalgie, materiaal dat hooguit thuishoort in een museum.
Maar schijn bedriegt: ook nu nog weten de Jannen hedendaagse kunstenaars te inspireren. Op Urk treedt kunstenaar Henk Kapitein in de voetsporen van ‘Jan de Knipper’ en heeft op zijn manier het papierknippen opnieuw tot kunst verheven. In Zeeland put singer-songwriter en kunstenaar Tonnie, alias Broeder Dieleman, op geheel eigen en unieke wijze inspiratie uit het werk van de Zeeuwse Jan ‘De Prentenknipper’.
Project Jantje²
Juist in een tijd waarin geen ontkomen meer is aan globalisering en commercialisering, blijkt het lokale culturele erfgoed van grote waarde. Als iets dat geworteldheid, beschutting, tegenwicht en context kan bieden in een steeds groter wordende leefwereld. Welk verhaal gaat schuil achter het werk van de historische prentenknippers? Hoe lukt het Dieleman en Kapitein als hedendaagse kunstenaars het erfgoed van lang vervlogen tijden opnieuw relevant te maken? En hoe ziet deze herwaardering van cultureel erfgoed eruit? Om hierbij stil te staan, hierover na te denken en het bredere publiek te inspireren, organiseert Stichting Culturele Activiteiten Bibliotheek Urk het project Jantje² (‘Jantje-in-kwadraat’), dat bestaat uit de volgende activiteiten:
Expositie Jantje²
Vanaf 9 september is twee maanden lang op Urk de gecombineerde expositie Jantje² te zien. In deze tentoonstelling wordt zowel origineel werk en attributen tentoongesteld van beide Jannen, als werk van Dieleman en Kapitein. Als bezoeker maak je niet alleen kennis met deze vier kunstenaars, maar ervaar je ook de dialoog tussen de vier. De expositie wordt op vrijdagavond 9 september vanaf 19:30 uur feestelijk geopend in het Gemeentehuis van Urk. Iedereen is van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. De tentoonstelling is tot en met 10 november te zien in Museum het Oude Raadhuis, Galerie Plein 1890 en het Gemeentehuis van Urk.
Symposium Jantje². Een ontmoeting
Zaterdagmiddag 10 september ontmoeten kunstenaars Henk Kapitein en Broeder Dieleman elkaar in Museum het Oude Raadhuis op Urk. Ze gaan met elkaar en met het publiek in gesprek over hun werk en hun gezamenlijke passie voor de knipkunst. Hoe laten zij zich in hun werk inspireren door het erfgoed van hun voorgangers, ‘de twee Jannen’? En hoe geven zij hier elk op hun eigen manier navolging aan? Jan Peter Verhave, expert op het gebied van papierknipkunst, geeft tussendoor een interessant inkijkje in de context waarbinnen de Zeeuwse en Urker Jan te werk gingen. Tijdens het symposium worden goede gesprekken afgewisseld met muziek en een dichterlijke noot. De middag begint om 15:00 uur, inloop vanaf 14:30 uur.
Optreden Broeder Dieleman
Op 10 september treedt singer-songwriter Tonnie alias broeder Dieleman vanaf 20:00 uur op met een muziektheatervoorstelling in het Kerkje aan de Zee. Tijdens het optreden neemt Tonnie bezoekers mee in het leven van de Zeeuwse Jan. De locatie is niet toevallig gekozen: het is een belangrijke plek in het leven van de Urker Jan ‘De Knipper’.
Podcast Jantje²
In een vierdelige podcastserie gaan Jacob Oeverbeek en Bas Visscher op zoek naar de verhalen achter de vier knipkunstenaars. De podcast is vanaf medio september te beluisteren via alle podcastkanalen. Beluister de podcast hier >>
Het project Jantje² is een initiatief van de Stichting Culturele Activiteiten en Bibliotheek Urk in samenwerking met Plein 1890 en Museum het Oude Raadhuis. Het project is mede mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds en Stichting Zegen en Zorg.